云南省两栖类物种名录修订
袁智勇, 陈进民, 吴云鹤, 李先琦, 车静
生物多样性
2022, 30 ( 4):
21470-.
DOI: 10.17520/biods.2021470
云南省是我国两栖类多样性最丰富的地区, 近年来受威胁的两栖类物种数显著增加, 亟需对两栖类的名录进行更新和完善。本文在《云南两栖爬行动物》的基础上, 通过收集近十余年的研究资料, 结合近年国内外最新研究结果, 确定物种有效性和分类归属, 并结合本团队野外考察数据, 对云南两栖类的物种名录和分布进行系统的整理与修订。修订后的名录共记录云南省两栖类191种, 隶属3目12科49属, 占全国两栖类种数的32.5%。自2008年以来, 云南省新增两栖类1科23属70种, 本名录修订3科31属47种; 共发现34个新种、15个中国新纪录和10个省级新纪录种, 主要集中在云南的边境地区。云南省记录45种受威胁物种, 占云南省两栖类种数的23.6%, 占全国受威胁两栖类物种数的25.6%。其中, 2种被列为极危(CR), 9种被列为濒危(EN), 34种被列为易危(VU)。名录共记录15种国家II级重点保护野生动物, 占受国家保护两栖类种数的16.0%。此外, 列入CITES附录I和附录II的分别有1种和8种, 被列为云南省极小种群物种而作为重点保护野生动物的有5种。在新名录的基础上, 本文讨论了云南省两栖类多样性与分类研究不足的类群、考察薄弱的地区、物种丰富度的格局分布以及受威胁情况, 以期对云南省未来两栖类的研究和保护工作提供依据和参考。
原属中文名 Previous genus Chinese name | 原属学名 Previous genus scientific name | 原种中文名 Previous Chinese common name | 原种学名 Previous species scientific name | 现属中文名 Revised genus Chinese name | 现属学名 Current genus scientific name | 现种中文名 Revised Chinese common name | 现种学名 Current species scientific name | 参考文献 Reference | 鱼螈科 Ichthyophiidae | | 鱼螈科 Ichthyophiidae | | | 鱼螈属 | Ichthyophis | 版纳鱼螈 | I. bannanica | 鱼螈属 | Ichthyophis | 版纳鱼螈 | I. kohtaoensis | Nishikawa et al, 2021 | 小鲵科 Hynobiidae | | 小鲵科 Hynobiidae | | | 山溪鲵属 | Batrachuperus | 山溪鲵 | B. pinchonii | 山溪鲵属 | Batrachuperus | 稻城山溪鲵 | B. daochengensis | Xiong et al, 2020 | 蝾螈科 Salamandridae | | 蝾螈科 Salamandridae | | | 疣螈属 | Tylototriton | 红瘰疣螈 指名亚种 | Tylototriton v. verrucosus | 疣螈属 | Tylototriton | 棕黑疣螈 | T. verrucosus | 赵尔宓等, 2000; 张明旺等, 2007; 杨大同和饶定齐, 2008; Stuart et al, 2010; 费梁等, 2012; Nishikawa et al, 2014 | 红瘰疣螈 山精亚种 | Tylototriton v. shanjing | 红瘰疣螈 | T. shanjing | 盘舌蟾科 Discoglossidae | | 铃蟾科 Bombinatoridae | | | 铃蟾属 | Bombina | 大蹼铃蟾 指名亚种 | Bombina m. maxima | 铃蟾属 | Bombina | 大蹼铃蟾 | B. maxima | Zheng et al, 2009; Pabijan et al, 2013 | 大蹼铃蟾 微蹼亚种 | Bombina m. microdeladigitora | 微蹼铃蟾 | B. microdeladigitora | 角蟾科 Megophryidae | | 角蟾科 Megophryidae | | | 短腿蟾属 | Brachytarsophrys | 宽头短腿蟾 | B. carinensis | 短腿蟾属 | Brachytarsophrys | 平顶短腿蟾 | B. platyparietus | Li et al, 2020 | 角蟾属 | Megophrys | 大花角蟾 | M. gigantica | 无耳蟾属 | Atympanophrys | 大花角蟾 | A. gigantica | Fei & Ye, 2016; Chen et al, 2017; Mahony et al, 2017; Liu et al, 2018; Lyu et al, 2021 | 泸水角蟾 | M. lushuiensis | 布角蟾属 | Boulenophrys | 泸水角蟾 | B. lushuiensis | 宾川角蟾 | M. binchuanensis | 宾川角蟾 | B. binchuanensis | 大围角蟾 | M. daweimontis | 大围角蟾 | B. daweimontis | 景东角蟾 | M. jingdongensis | 景东角蟾 | B. jingdongensis | 小角蟾 | M. minor | 小角蟾 | B. minor | 粗皮角蟾 | M. palpebralespinosa | 粗皮角蟾 | B. palpebralespinosa | 红股角蟾 | M. rubrimera | 红股角蟾 | B. rubrimera | 无量山角蟾 | M. wuliangshanensis | 无量山角蟾 | B. wuliangshanensis | 凹顶角蟾 | M. parva | 异角蟾属 | Xenophrys | 凹顶角蟾 | X. parva | 茅索角蟾 | M. maosonensis | 茅索角蟾 | X. maosonensis | | | 藏南角蟾 | M. periosa | 藏南角蟾 | X. periosa | | 蟾蜍科 Bufonidae | | 蟾蜍科 Bufonidae | | | 蟾蜍属 | Bufo | 西藏蟾蜍 | B. tibetanus | 蟾蜍属 | Bufo | 中华蟾蜍 | B. gargarizans | Zhan & Fu, 2011 | 姬蛙科 Microhylidae | | 姬蛙科 Microhylidae | | | 细狭口蛙属 | Kalophrynus | 孟连细狭口蛙 | K. menglienicus | 小姬蛙属 | Micryletta | 孟连小姬蛙 | M. menglienica | 费梁, 2020; Liu et al, 2021b | 姬蛙属 | Microhyla | 大姬蛙 | M. fowleri | 姬蛙属 | Microhyla | 缅甸姬蛙 | M. berdmorei | Matsui, 2011 | 饰纹姬蛙 | M. ornata | 饰纹姬蛙 | M. fissipes | Matsui et al, 2005; Hasan et al, 2014; Yuan et al, 2016a | 穆式姬蛙 | M. mukhlesuri | 原属中文名 Previous Chinese genus name | 原属学名 Previous genus scientific name | 原种中文名 Previous Chinese common name | 原种学名 Previous species scientific name | 现属中文名 Revised genus name | 现属学名 Current genus scientific name | 现种中文名 Revised Chinese common name | 现种学名 Current species scientific name | 参考文献 Reference | 蛙科 Ranidae | | 蛙科 Ranidae | | | 蛙属 | Rana | 弹琴蛙 | R. adenopleura | 琴蛙属 | Nidirana | 弹琴蛙 | N. adenopleura | Yuan et al, 2019 | 林琴蛙 | N. lini | 沙巴琴蛙 | N. chapaensis | 版纳蛙 | R. bannanica | 水蛙属 | Hylarana | 米尔水蛙 | H. milleti | 饶定齐和杨大同, 1997; Ohlerl, 2007; 费梁等, 2008 | 沧源蛙 | R. cangyuanensis | 臭蛙属 | Odorrana | 沧源臭蛙 | O. cangyuanensis | 费梁等, 2012 | 安氏臭蛙 | R. addersonii | 云南臭蛙 | O. addersonii | 刘承钊和胡淑琴, 1961; 费梁等, 1990; 杨大同和饶定齐, 2008; 费梁等, 2009a, 2012 | 湍蛙属 | Amolops | 丽湍蛙 | A. bellulus | 湍蛙属 | Amolops | 片马湍蛙 | A. bellulus | 杨大同和饶定齐, 2008; 费梁等, 2009a, 2010a, 2012 | 崇安湍蛙 | A. chunganensis | 团结湍蛙 | A. tuanjieensis | Yang, 1991; 吴贯夫和田婉淑, 1995; 杨大同和饶定齐, 2008; 费梁等, 2009a; Jiang et al, 2021 | 勐养湍蛙 | A. mengyangensis | 突吻湍蛙 | A. macrorhynchus | 臭蛙属 | Odorrana | 沙巴臭蛙 | O. chapaensis | Dubois, 1992; 费梁等, 2005, 2009a; Ngo et al, 2006; Cai et al, 2007; Che et al, 2007; Stuart, 2008; Bain et al, 2009 | 蛙科 Ranidae | | 叉舌蛙科 Dicroglossidae | | | 蛙属 | Rana | 刘氏舌突蛙 | R. liui | 大头蛙属 | Limnonectes | 刘氏大头蛙 | L. liui | Yan et al, 2016 | 大头蛙 | R. kuhlii | 版纳大头蛙 | L. bannaensis | Suwannapoom et al, 2016 | 陇川大头蛙 | L. longchuanensis | 泰诺大头蛙 | L. taylori | 缅北棘蛙 | Rana (Paa) arnoldi | 倭蛙属 | Nanorana | 察隅棘蛙 | N. chayuensis | Che et al, 2009 | 刘氏棘蛙 | R. liui | 四川棘蛙 | N. sichuanensis | Huang et al, 2016 | 双团棘胸蛙 | Rana (Paa) yunnanensis | 云南棘蛙 | N. yunnanensis | 眼斑棘蛙 | Rana (Paa) feae | 棘胸蛙 | R. (Paa) spinosa | 取消分布 Cancel distribution record | Yan et al, 2021 | 树蛙科 Rhacophoridae | | 树蛙科 Rhacophoridae | | | 泛树蛙属 | Polypedates | 棘皮泛树蛙 | P. spinus | 张树蛙属 | Zhangixalus | 蓝面树蛙 | Z. duboisi | Li et al, 2012a | 杜式泛树蛙 | P. davidi | 普洱树蛙 | Z. puerensis | Li et al, 2012b | 棕褶泛树蛙 | P. feae | 棕褶树蛙 | Z. feae | 费梁等, 2005, 2009b; Li et al, 2012b | 树蛙属 | Rhacophorus | 贡山树蛙 | R. gongshanensis | 缅甸树蛙 | Z. burmanus | Ohler, 2009 | 跳树蛙属 | Philautus | 锯腿小树蛙 | P. carvirostris | 原指树蛙属 | Kurixalus | 锯腿原指树蛙 | K. odontotarsus | Li et al, 2008, 2009; Yu et al, 2009, 2010 |
View table in article
表2
2008-2021年云南省两栖类物种变动修订
正文中引用本图/表的段落
截至2021年8月, 云南省已记录191种两栖类, 隶属3目12科49属, 占全国两栖类种数的32.5% (附录1)。其中, 蚓螈目1科1属1种(0.5%)、有尾目3科5属13种(6.8%)、无尾目8科43属177种(92.7%)。以蛙科(45种)、角蟾科(45种)、树蛙科(40种)物种居多, 占无尾目物种总数的73.3%。本研究的结果显示自2008年《云南两栖爬行动物》出版以来, 云南省新增两栖类1科23属70种, 本名录分别修订了3科31属47种的分类, 共发现两栖类34个新种、15个中国新纪录和10个云南省新纪录种, 这些新种和新纪录主要集中在云南的边境地区(图1, 表1, 表2, 表3, 附录2)。除2013年和2014年外, 云南省每年都有新增的物种, 主要集中在树蛙科(30.5%)、蛙科(16.9%)和角蟾科(28.8%) (图2)。云南省两栖类共91种为中国特有种, 占全国两栖类中国特有种总数的28.5%, 另外云南特有两栖类56种, 占云南两栖类总数的29.3%。云南的边境地区, 尤其是德宏傣族景颇族自治州、临沧市、西双版纳傣族自治州和红河哈尼族彝族自治州的物种多样性较高(图3)。
本文的其它图/表
|